CÓ “DANH NHÂN VĂN HÓA THẾ GIỚI” KHÔNG?
Phùng Hoài Ngọc vốn là một giảng viên lý luận
văn học chẳng có học hàm học vị gì. Nhưng mọi chuyện ông “chĩa bút” vào đều xuất
phát từ “một trái tim nóng và một cái đầu lạnh”. Những người như thế may ra mới
là người làm khoa học đích thực ở đất nước ta. Còn PGS, TS hoặc GS, TSKH đi
chăng nữa rất có thể lại cao giọng bảo vệ cho việc cộng điểm thi đại học cho Bà
mẹ VN anh hùng (!). Xin chép lại một bài viết của ông để thấy rõ viết bài khoa
học cần khách quan- trung lập, cần đi đến tận ngọn nguồn... như thế nào. Tất nhiên đoạn kết của ông "hơi chua"!
Giải tỏa mấy ngộ nhận về " Ba danh nhân văn hóa thế giới" của Việt Nam
Phùng
Hoài Ngọc
Từ trước đến
nay, có lẽ bắt đầu từ 1965, thông tin nhà nước (qua báo chí, đi
vào sách vở và thực tiễn) đều lần lượt nói ba vị Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, Hồ
Chí Minh được tổ chức
UNESCO tôn vinh là “Danh nhân văn hóa thế giới”.
Dân chúng
nói theo đài báo. Nhà trường nói theo, còn đưa vào sách. Thầy nói,
trò tin. Ai cũng tin hết.
Rồi một thời
gian sau lại có ý kiến nói “sự việc không phải như vậy”. Thông tin
nhiễu loạn, chẳng còn biết thế nào nữa. Vậy thì phải vào cuộc tìm
văn bản gốc của UNESCO, nói có sách mách có chứng.
Sự
thật thế nào?
Không có danh hiệu
“danh nhân văn hóa thế giới” do UNESCO tôn vinh, mà chỉ có danh sách những buổi lễ kỷ niệm ngày sinh hoặc ngày mất của các danh nhân do chính các nước thành viên UNESCO đề
nghị lên, nội dung thuyết minh công tích được ghi nguyên văn theo nước đề
nghị. Đó là một trong những hoạt động thường xuyên của UNESCO với mục đích
thúc đẩy hiểu biết giữa các dân tộc. Điều này không giống như việc công nhận Di sản văn hóa thế giới,
có bằng chứng nhận của UNESCO, công nhận xong là có ý nghĩa lâu dài và
được đầu tư bảo tồn, phát huy.
Việc tổ chức lễ kỷ
niệm như vậy đã được UNESCO thực hiện từ năm 1954, và từ năm 1962 thì UNESCO
lên kế hoạch kỷ niệm từng 2 năm một. Việc chọn kỷ niệm ai hoặc cái gì là do các
nước thành viên của UNESCO đề nghị, UNESCO xét hồ sơ hợp lệ thì chấp
thuận.
Xem tài liệu
gốc của UNESCO sau đây để hiểu rõ hơn về qui cách, tiêu chuẩn về việc
vinh danh:
Hồi đó chẳng mấy ai biết văn bản gốc của UNESCO ở đâu. Do
đó người dân không nghi ngờ các ông nhà nước đã dịch bừa, lại cố ý
nói mập mờ về một cái “danh hiệu” không tồn tại.
Chính xác “danh
hiệu” ấy theo tiếng Anh là “great personalities”, tức “nhân vật nổi
tiếng, kiệt xuất”. Nhân vật do các nước đề nghị lên, UNESCO chỉ việc
đưa vào danh sách hàng năm, rồi gửi cho các nước thành viên LHQ để
biết. UNESCO không cấp cái “danh hiệu” nào cả, họ chỉ làm đầu mối
trung gian, chuyển hồ sơ nhân vật đó cho các nước thành viên khác để
giao lưu, tìm hiểu và khuyến khích tổ chức kỷ niệm (theo ngày tháng
năm sinh hoặc năm mất vào các năm chẵn bội số 50 hoặc 100, nếu là các
danh nhân thì chỉ tổ chức sau khi họ đã qua đời). Riêng với nước có danh
nhân, UNESCO có tài trợ một phần để tổ chức lễ. Bên cạnh đó, cơ quan
UNESCO cũng tổ chức kỷ niệm riêng tại trụ sở của họ.
Báo chí tuyên truyền Việt Nam thường nói “Danh nhân văn hóa
thế giới” (?!). Đó là một sự khoa trương cường điệu hư danh. Thực
chất các nhân vật ấy chỉ là danh nhân văn hóa tầm cỡ quốc gia thôi.
Lẽ thường ai
cũng biết, “danh nhân thế giới” phải là người có công lao đóng góp
chung, tạo ảnh hưởng tốt đến toàn nhân loại. Giả sử UNESCO đặt ra
danh hiệu ấy để tôn vinh thì ắt hẳn phải đạt tiêu chí như trên. Ví
dụ, nếu muốn, chúng ta sẽ tôn vinh
ông Máy chữ, bà Máy in, ông Điện thoại di động, anh Internet. v.v…
là các Danh nhân văn hóa thế giới mà ai cũng tâm phục khẩu phục, bởi
thấy rõ ảnh hưởng tốt đến toàn thế giới. Và nếu như vậy thì hầu hết
các nhà bác học, đặc biệt về khoa học kỹ thuật, y học đóng góp
chung cho cả loài người đều được phong “Danh nhân văn hóa thế giới”
mới phải lẽ.
Nếu là
“danh nhân văn hóa thế giới” thì bản gốc tiếng Anh ắt phải có tính
từ như “Global” hoặc “World” đứng trước danh xưng mỗi nhân vật hoặc
chung danh sách, chỉ ra tầm mức đẳng cấp quốc tế, khác với từ chỉ
phạm vi quốc gia: “national”.
Qua trao
đổi với blogger Anh Vũ, chị đã cất công tìm ra tài liệu gốc gửi cho
chúng tôi tham khảo. Đó là tài liệu gốc chụp nguyên vẹn bản tiếng
Anh dạng pdf của tổ chức UNESCO.
1/
VỀ NGUYỄN DU
Năm 1965, Nguyễn
Du được Hội đồng hòa bình thế giới công nhận là nhân vật văn hóa và ra quyết định kỷ niệm nhân dịp 200
năm năm sinh của ông (Wikipedia)
Thông tin mới nhất về việc thi hào Nguyễn Du được UNESCO tổ chức
kỷ niệm đăng trên trang Di
sản thế giới của Bộ Văn hóa,Thể thao và Du lịch,
Link ở đây: http://disanthegioi.info/ArticleDetail.aspx?articleid=60953&sitepageid=277. đăng
ngày 10 Tháng Mười Một
2013 , cho thấy sự ngộ nhận cố ý của Bộ văn hóa:
Xin đọc
phần trích trang web của Bộ văn hóa sau đây:
Cùng với một số
nhân vật khác trên thế giới, đại thi hào Nguyễn Du của Việt Nam chính thức được
vinh danh là Danh nhân văn hóa thế giới trong kỳ họp Đại hội đồng lần thứ 37 của
Tổ chức Unesco đang diễn ra tại thủ đô Paris, Pháp.
Quyết định
trên được Đại hội đồng đưa ra sau khi đã đối chiếu với các quy định chặt chẽ về
việc vinh danh và biểu quyết Nghị quyết 191/EX32 của Hội đồng chấp hành về việc
kêu gọi các quốc gia cùng vinh danh trong 2 năm 2014-2015 một số nhân vật có tầm
ảnh hưởng đặc biệt trong khu vực cũng như trên thế giới. Một trong số đó là đại
thi hào Nguyễn Du của Việt Nam .
Nhiều
năm qua, qua tác phẩm truyện Kiều, thế giới đã phần nào biết thêm về lịch sử,
văn hóa của Việt Nam .
Cũng vì lý do đó, mới có sự nhầm lẫn về việc Nguyễn Du đã được vinh danh Danh
nhân văn hóa từ lâu. Thực tế năm 1965, Unesco có tổ chức một lễ kỷ niệm
long trọng để tưởng nhớ tới đại thi hào Nguyễn Du và một số nhân vật của các quốc
gia khác nhưng đấy chỉ đơn thuần là một hình thức tưởng nhớ những nhân
vật có đóng góp và ảnh hưởng với thế giới. Phải chờ tới kỳ họp Đại hội
đồng lần thứ 37 này, đại thi hào Nguyễn Du mới thực sự được vinh danh là Danh
nhân văn hóa thế giới. Trước
đó, Việt Nam
đã cóNguyễn Trãi được
vinh danh là Danh nhân văn hóa và Chủ tịch Hồ Chí Minh được vinh danh Anh hùng giải phóng
dân tộc.
Còn
tài liệu gốc của UNESCO về Nguyễn Du như sau, xem trang web của Unesco:
- Các
văn bản lưu liên quan đến các cuộc họp của Đại hội đồng năm 2013.
- Ở các trang 59-62, mục 68 về việc tổ chức các lễ kỷ niệm trong 2 năm2014-2015 có nêu danh sách 108 sự kiện sẽ được tổ
chức kỷ niệm, trong đó tên Nguyễn Du được nêu cuối cùng (vì danh sách xếp theo
thứ tự tên nước).
(…) (số
thứ tự 108): 250th anniversary of the birth of Nguyễn Du, poet (1765-1820),Vietnam .
dịch: Kỷ niệm lần thứ 250 năm sinh Nguyễn Du, nhà thơ (1765-1820),
Việt Nam .
Ba
cái sai lầm của Bộ văn hóa TT&DL trong đoạn văn trên trang web di
sản thế giới:
Sai
lầm 1: “…năm 1965, Unesco có tổ chức một lễ
kỷ niệm long trọng để tưởng nhớ tới đại thi hào Nguyễn Du”, thực ra là “Hội
đồng hòa bình thế giới quyết
định kỷ niệm Nguyễn Du năm 1965”, chứ không phải UNESCO.
Năm 1965,
chúng ta từng được nghe thông tin: “Hội đồng hòa bình thế giới” (một
tổ chức phản đế do Liên Xô chủ yếu lãnh đạo) vinh danh và kỷ niệm
thi hào Nguyễn Du. (Vài chục năm nay không còn nghe thấy tăm hơi “Hội
đồng hoà bình thế giới” hoạt động gì nữa, có lẽ tổ chức này cũng
đã nghỉ hưu theo Liên Xô cũ). Lễ kỷ niệm đó được tổ thức ở Hà Nội
năm 1965 không dính dáng tới tổ chức UNESCO. Giai đoạn ấy Việt Nam ta
chưa “chơi” với UNESCO vì coi họ là tổ chức thuộc “phe đế quốc tư
bản”.
Sai
lầm 2: Nói “danh hiệu” là không đúng.
Không có “danh
hiệu” ! chỉ có Danh sách
các nhân vật và sự kiện cùng kỷ niệm trong một năm nào đó.
Sai
lầm 3: Không
có “danh nhân văn hóa thế giới”. Chỉ có danh nhân của mỗi
quốc gia thành viên Liên hiệp quốc, tự gửi đến cho UNESCO tập hợp
lại, lên danh sách chung, gửi thông báo đến các quốc gia thành viên.
(Báo Nhân Dân điện tử đã nhận ra sai lầm hệ
thống, cố tránh cái danh hiệu ảo tưởng “danh nhân văn hóa thế
giới”qua bản tin sau :“Tại kỳ họp thứ 37 Đại hội đồng
UNESCO ở Pa-ri (Pháp) ngày 25-10-2013, Đại thi hào dân tộc Nguyễn Du (1765 –
1820) nhà văn hóa, tác giả Truyện Kiều nổi tiếng của Việt Nam đã được chọn là
nhân vật văn hóa do thế giới vinh danh, nhân kỷ niệm 250 năm ngày sinh Đại thi
hào vào năm 2015”.
2/
VỀ NGUYỄN TRÃI
Trích Danh sách năm 1979-1980, văn bản gốc, dòng về
Nguyễn Trãi, như sau:
Danh
sách đề nghị năm 1978:
Trích nguyên văn
UNESCO
ANNIVERSARIES
OF GREAT PERSONALITIES AND IMPORTANT HISTORICAL EVENTS
“Nguyen Trai
– Vietnamese poet and scholar – 600 th Anniversary of Birth – Proposed by
German Democratic Republic” (ghi nhầm nước giới thiệu là CHDC Đức) .
Dịch:
UNESCO
Những lễ kỷ
niệm các nhân vật nổi tiếng và sự kiện lịch sử quan trọng.
Nguyễn Trãi-
Nhà thơ, học giả Việt Nam, kỷ niệm 600 năm sinh- được đề nghị bởi
Cộng hòa Dân chủ Đức). Văn bản năm 1978
UNESCO ghi nhầm là Nguyễn Trãi thuộc nước Cộng hòa Dân chủ Đức- điều
này cho thấy việc tôn vinh này cũng được làm qua loa đại khái, chẳng
quan trọng gì lắm). Văn bản sau đây sửa lại sai sót trên.
Danh
sách chính thức năm 1979:
UNESCO
ANNIVERSARIES
OF GREAT PERSONALITIES AND IMPORTANT HISTORICAL EVENTS
Những
lễ kỷ niệm các nhân vật nổi tiếng và sự kiện lịch sử quan trọng.
Nguyen Trai- Poet,
creator of Vietnamese classical literature and national hero of Vietnam .
Vietnam .
(Nguyễn
Trãi, nhà thơ, người sáng lập văn học cổ điển Việt Nam, anh hùng dân
tộc Việt Nam .
Việt Nam ).
3/
VỀ HỔ CHÍ MINH
Việc tổ chức lễ kỷ niệm ngày sinh Hồ Chí Minh đã được UNESCO
chấp thuận vào năm 1987, được ghi vào nghị quyết. Tuy nhiên, vì những lý
do nào đó (chẳng hạn nhiều người Việt ở nước ngoài phản đối tới
UNESCO), việc tổ chức lễ kỷ niệm này sau đó đã không được UNESCO đưa vào hoạt động
chính thức.Việc này thể hiện trong văn bản của UNESCO năm 1989.
* Nguyên văn Nghị quyết của
UNESCO có ghi danh Hồ Chí Minh:
Records
of the General Conference
Twenty-fourth
Session Paris, 20 October to 20 November 1987
(United Nations
Educational, Scientific and Cultural Organization: UNESCO)
Trang 135.
Centenary
of the birth of President Ho Chi Minh
The General Conference,
Considering
that the international celebration of the anniversaries of eminent intellectual
and cultural personalities contributes to the realization of Unesco’s
objectives and to international understanding,
Recalling 18
C/Resolution 4.351 concerning the commemoration of the anniversaries of great personalities
and events which have left an imprint on the development of humanity,
Noting that the
year 1990 will mark the centenary of the birth of President Ho Chi Minh,
Vietnamese hero of national liberation and great man of culture.
Considering
that President Ho Chi Minh, an outstanding symbol of national affirmation,
devoted his whole life to the national liberation of the Vietnamese people,
contributing to the common struggle of peoples for peace, national
independence, democracy and social progress,
Considering
that the important and many-sided contribution of Chi Minh in the fields of
culture, education and the lizes the cultural tradition of the Vietnamese
stretches back several thousand years, and that his President Ho arts
crystal–people which ideals embody the aspirations of peoples in the
affirmation of their cultural identity and the promotion of mutual
understanding.
Trong đoạn
văn trên, ghi rằng “Hồ Chí Minh, anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam và nhà văn hóa xuất sắc của Việt Nam ”(President
Ho Chi Minh,Vietnamese hero of national liberation and great man of culture).
Xin lưu ý
rằng toàn bộ lời văn nói về phẩm chất, công lao của nhân vật đều do
quốc gia đề cử tự viết tự chịu trách nhiệm, UNESCO chỉ ghi lại
nguyên văn.
*
Khi tổ chức thực hiện nghị quyết Unesco, danh sách không có
tên của Hồ Chí Minh nữa
(Danh mục các hoạt
động kỷ niệm ngày sinh/ngày mất của các danh nhân và các sự kiện lịch sử trong
2 năm 1990-1991 do UNESCO xuất bản năm 1989)
Đường dẫn ở đây:http://unesdoc.unesco.org/images/0008/000844/084401EB.pdf.
Trang 3, ở đầu
trang là những ngày lễ kỷ niệm tổ chức vào tháng 5/1990. Chỉ có 1 người và hai
sự kiện, không có Hồ Chí Minh.
Kết luận
Xét cho cùng, việc
tổ chức kỷ niệm danh nhân của các nước trên thế giới vốn là một hoạt động bình
thường của UNESCO. Trước đây có lẽ họ cũng không coi trọng việc ấy lắm nên mới
có những nhầm lẫn lung tung (như vụ Nguyễn Trãi văn bản 1978 ghi là Cộng
hòa Dân chủ Đức, văn bản 1979 sửa lại là Việt Nam) hoặc bất
nhất, thay đổi (như vụ danh nhân HCM đã đưa vô Nghị quyết lại không thực
hiện ?). riêng Nguyễn Du thì năm 2013 mới là lần đầu được UNESCO đề cập, nhưng
bao chí Việt Nam lại nhầm lẫn với Hội đồng hòa bình thế giới kỷ
niệm năm 1965.
Do hạn chế của
thời đại thiếu phương tiện thông tin, các nhà nước cộng sản giữ độc
quyền thông tin theo “định hướng”, lại phù hợp với thói háo danh, hư
danh và tuyên truyền trục lợi chính trị, Nhà nước đã gây nhiễu, nghi
ngờ cho dân chúng và xã hội. Hi vọng thời đại “thế giới phẳng” với
hệ thống internet hoành tráng sẽ không cho phép họ làm ăn như thế
nữa.
PHN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét